Vì sao những bong bóng tài chính là vô tận?

Cuốn sách "Những bong bóng tài chính của Greenspan" có thể khiến bất kì người đọc nào cũng phải giật mình bởi một thời gian xuẩn ngốc tại Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). 19 năm kinh nghiệm làm chủ toạ Fed, không giúp cho Greenspan tránh khỏi sai lầm kinh điển: chủ quan trước những bong bóng tài chính. Chính người đứng đầu nhà băng trung ương lớn nhất thế giới còn chủ quan trước tình trạng bong bóng tài chính, hay thậm chí, Alan Greenspan, người ngồi ghế chủ toạ Fed suốt 19 năm đã vô tình khiến cho chính những bong bóng xuất hiện và kết cục thì hẳn ai cũng nhớ, bởi những gì diễn ra năm 2008 ở Mỹ và trên khắp toàn cầu. Thậm chí, những gì đã xảy ra ở Mỹ còn được gọi là "Nhưng bong bóng tài chính của Greenspan", nhằm ám chỉ chính Greenspan là duyên do gây ra bong bóng. Kiên cố lỗi không phải do Greenspan thiếu kinh nghiệm hay kiến thức, mà chính bởi "bong bóng", hai từ hình như đơn giản để hiểu lại phức tạp, khó định nghĩa và hiểm hơn người ta vẫn tưởng. Mọi người cũng đang chủ quan? Những ai đang nghĩ chúng ta đang sống trong một thế giới “hậu bong bóng” kể từ sự sụp đổ trong của bong bóng bất động sản lớn nhất chưa từng có trên toàn thế giới vào năm 2006 hay sự chấm dứt của một thế giới bong bóng trong thị trường chứng khoán 1 năm sau đó, thì có lẽ nên cân nghĩ suy lại. Những bong bóng mới nối xuất hiện không chỉ dừng lại ở dạng thức thường thấy, như trong thị trường bất động sản, vàng, chứng khoán, có thể dưới hình thức mới hơn như bong bóng trái phiếu dài hạn của Mỹ chẳng hạn, hoặc ở các nước khác, có thể là bong bóng giá dầu, bong bóng kim khí quý khác,… Ở Việt Nam ngày nay. Nghe đâu rất ít người cho rằng có một thứ bong bóng gì đó tồn tại. Thị trường nhà đất vẫn ảm đạm, cơn sốt giá vàng dần lắng xuống, còn chứng khoán nếu gọi là bong bóng thìa là bong bóng đã xẹp. Tại châu Á, nơi tụ hợp nhiều thị trường mới nổi nhất cũng đã bước qua thời gian phồn thịnh để những bong bóng có thể xuất hiện. Còn ở châu Âu và Mỹ, những nhà kinh tế lạc quan nhất cũng chỉ dám dùng từ “hồi phục”, không hơn. Giữa bối cảnh chung, thật khó kiếm một bong bóng đích thực lớn nào đang diễn ra. Nhưng một lần nữa, sự thực khiến những người bảo thủ nhất cũng phải bất ngờ. Bong bóng nhà đất tại Colombia Tại quốc gia Mỹ Latinh-Colombia, xung quanh thị trấn nghỉ mát ven biển Cartagena, một số ngôi nhà đã được bán với giá hàng triệu đô la cách đây chưa đầy 1 tháng. Ngân hàng trung ương Colombia, Banco de la República đã thiết lập và duy trì “Chỉ số giá nhà” cho 3 tỉnh thành chính là Bogotá, Medellín và Cali. Chỉ số này đã tăng 69% trong điều kiện thực tiễn (đã điều chỉnh theo mức lạm phát) kể từ năm 2004 , mức tăng mạnh nhất từ sau năm 2007. Con số gợi nhớ nhớ về những kinh nghiệm nước Mỹ cũng trải đời qua, với chủ Chỉ số giá nhà quốc gia được tính tình cho 10 thị thành của Mỹ là S&P/Case-Shiller, đã tăng 131% giá trị từ thực đáy năm 1997 lên cực điểm vào năm 2006. "Bong bóng tài chính"- một thuật ngữ khó định nghĩa Tuồng như mọi người luôn nói về bong bóng một cách rất thiên nhiên và dễ hiểu. Quả thực, không khó để mường tưởng về bong bóng và từ ngữ này liền tù tù được sử dụng nhưng tiếc rằng, không nhiều người có thể đưa ra một định nghĩa chuẩn về cụm từ chừng như dễ hiểu này. Và kết cuộc là, rất nhiều người không hiểu về bản tính của bong bóng và bắt đầu học cách suy nghĩ về những bong bóng theo số đông. Tâm lý bầy đàn bắt đầu từ cách hiểu về vấn đề, đến quá trình kết nạp thông báo và ra quyết định. Nói thật dễ hiểu, “bong bóng” là một thuật ngữ thường dùng để chỉ nền kinh tế phát triển một cách hư ảo, phồn vinh giả tạo, không dựa trên năng lực sản xuất, chế biến, cung cấp dịch vụ thực thụ. Fama, người đề xuất "Giả thuyết thị trường hiệu quả" phủ nhận sự tồn tại của bong bóng. Như trong một cuộc phỏng vấn với tờ The New Yorker, John Cassidy cho rằng: "Tôi thậm chí không biết từ bong bóng có nghĩa là gì? Nhưng từ này đã trở thành phổ biến.” Bong bóng là một cảnh huống mà trong đó, tin cậy về việc tăng giá kích thích đích kiếm lời của các nhà đầu tư. Sau đó, tâm lý bắt đầu lây lan từ người này sang người khác và câu chuyện tăng giá kia được khuếch đại lên nhanh chóng. Một lớp đông đảo hơn, với các nhà đầu tư lớn hơn bị hút vào vòng xoáy, họ bất chấp những ngờ về giá trị thực của khoản đầu tư, mà phần lớn quyết định đưa ra bời lòng ganh tị trước những món lợi của người khác. Cũng giống như sự phấn khích của một con bạc. Đó có vẻ là ý nghĩa then chốt nhất của từ khó định nghĩa như “bong bóng đầu cơ”. Tiềm ẩn trong định nghĩa này là một gợi ý về lý do vì sao phải rất khó khăn mới có thể biến những khoản "tiền sáng ý" trở thành lợi nhuận bằng cách đặt cược chống lại bong bóng. Sự lan truyền của tâm lý càng thúc đẩy một nhận thức nhằm biện minh cho việc tăng giá một cách hợp lý, để việc dự vào các hoạt động đầu cơ bong bóng được cũng được xác nhận là hợp lý. Nhưng thực ra cũng không hợp lý cho lắm. Câu chuyện của mỗi nhà nước luôn khác nhau với những tin riêng, mà không phải lúc nào cũng đồng hành với các tin của nước khác. Chẳng hạn, câu chuyện hiện tại ở Colombia hình như do chính phủ của giang san Nam Mỹ này, dưới sự quản lý của Tổng thống Juan Manuel Santos, đã làm giảm lạm phát và lãi suất ngang bằng tại các nền kinh tế phát triển, trong khi cả thảy mối đe dọa từ phiến quân FARC đã bị loại bỏ. Ắt điều đó như một liều thuốc tiêm thêm sinh khí mới cho kinh tế Colombia. Đó là một câu chuyện tốt, một lý do đủ để hướng đến sự xuất hiện của một bong bóng nhà đất mới. Bởi lẽ, về căn bản bong bóng là hiện tượng tâm lý-xã hội, do thực chất của hiện tượng nên rất khó kiểm soát. Những biện pháp quản lý kể từ sau khủng hoảng tài chính chỉ có thể làm giảm bong bóng xuất hiệntrong tương lai. Nhưng nỗi sợ hãi của công chúng về bong bóng có thể lại chính là tác nhân làm dậy lên một bong bóng mới. Bong bóng tài chính thường dễ hệ trọng đến hình ảnh về những bong bóng xà phòng đang ngày lan rộng. Hao hao như vậy, những bong bóng đầu cơ không dễ dàng kết thúc, thực ra người ta chỉ có thể làm giảm đi tí đỉnh nhưng không thể đổi thay câu chuyện, những chiến đấu sẽ tiếp chuyện nổ ra và câu chuyện sẽ được viết tiếp. Dễ hiểu hơn, chúng ta có thể so sánh đầu cơ bong bóng với một dịch cúm. Khi loại bệnh này thốt nhiên xuất hiện, phối hợp với một số yếu tố môi trường sẽ tạo nên một tốc độ lây lan hết sức mau chóng. Một bong bóng đầu cơ mới có thể xuất hiện ở bất kì nơi nào và những con virus sẽ len lỏi vào tâm khảm của mỗi nhà đầu tư. Đại suy thoái 1929-1933. Đó chính xác là những gì đã xảy ra trong tại Mỹ trong những năm 1920, với đỉnh điểm khi những bong bóng phình to nhất diễn ra vào năm 1929. Chúng ta đã từng bóp méo lịch sử bằng cách suy nghĩ rằng, bong bóng chỉ như một thời đoạn tăng giá ấn tượng. Nhưng nếu thế, sẽ chẳng thể dẫn đến bước ngoặt bất thần và cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933. Rõ ràng, những suy nghĩ trên chỉ là ngụy tạo và đầu cơ bong bóng không hợp lý như người ta vẫn tưởng. Lịch sử cũng từng chứng kiến một sự bùng nổ giá cổ phiếu chưa từng có ở Mỹ sau "thứ 3 ám muội" trong những năm 1929-1930. Tiếp theo đó là một bong bóng cổ phiếu trong giai đoạn 1932-1937. Bong bóng đầu cơ không chấm dứt như một cuốn truyện ngắn, tiểu thuyết, hay một vở kịch. Không có đoạn kết rút cục mà vớ các thành phần của một câu chuyện thành một kết luận cuối cùng đầy ấn tượng. Trong thế giới thực, chúng ta không bao giờ biết khi nào câu chuyện được khép lại. Nguồn Dân Việt